Is verantwoordelijkheid nemen het antwoord op het juk van schuld?
En waarvoor kun je verantwoordelijkheid nemen en waarvoor niet?
En waarvoor kun je verantwoordelijkheid nemen en waarvoor niet?
Vorige week schreef ik over: ‘wanneer is iets mijn schuld’?
Deze week gaan we verder en maken we onderscheid tussen authentieke schuld en culturele schuld.
In mijn jeugd
Toen ik klein was, een jaar of vijf, vertelde mijn moeder me regelmatig dat ik een sloddervos was. Ze zei het boos en het leek daardoor alsof ik zelf fout was.
Ik was me van geen kwaad bewust. Wist ik veel dat ze bedoelde dat ik in haar ogen rommel maakte en dat het de bedoeling was dat ik dat opruimde.
Ik begreep niet dat het ging om iets wat ik deed en niet om wie ik was.
Toen ik een dochter van die leeftijd had heb ook ik die fout herhaald, totdat ik door anderen werd gewezen op het feit dat ik een onderscheid kan maken tussen wat mijn dochter doet en wie ze is.
Authentieke schuld
Bij authentieke schuld zijn we ons er van bewust dat we iets gedaan hebben waar anderen of wijzelf last van hebben.
We kunnen oprecht sorry zeggen en we kunnen zien wanneer anderen of wijzelf iets doen wat (ethisch) niet juist is.
We ervaren compassie, kunnen ons in de ander verplaatsen of we zien dat er iets gaande is wat voor niemand goed is.
We zeggen dan: ‘mijn handelen heeft geen goede gevolgen gehad’.
Culturele schuld
Bij culturele schuld reageren we of handelen we (onbewust) vanuit de cultuur.
Mensen vinden dan regelmatig dat de ander het anders had kunnen en dus ook anders had moeten doen.
Gezien vanuit onze cultuur, kunnen we zeggen dat we het nooit goed doen!
Cultuuromslag
Heb je ooit iets expres verkeerd gedaan? Is het niet zo dat we ons best doen naar onze mogelijkheden?
Zou het waar kunnen zijn dat we vaak niet weten hoe we het moeten doen?
Het heeft geen zin om iemand te betichten van een bepaald gedrag, maar door feedback kunnen we wel naar ons gedrag en naar de gevolgen daarvan kijken.
Zou dat geen cultuuromslag zijn?
Dan kunnen we eerlijk worden over het gegeven dat ons gedrag soms ‘schade’ veroorzaakt en dan kunnen we verantwoordelijkheid nemen.
100% verantwoordelijk
Van te voren kun je alleen maar naar eer en geweten handelen. Dat geld niet alleen voor jezelf maar ook voor de ander.
100% verantwoordelijkheid nemen kunnen we dus alleen achteraf, dat kan nooit van te voren.
Vragen
Wie heb jij de afgelopen dagen in je hoofd beticht van iets wat hij of zij anders had kunnen doen? En is dat waar?
Hoe kijk je terug op de opvoeding door jouw ouders en op hoe jij je kinderen nu opvoedt?
Wil jij hieronder je ervaringen en inzichten schrijven?
Zit jij in de knel met dit onderwerp, vraag eens een gratis Skype gesprek aan, dan kijk ik met je mee.
Laat ook anderen die baat zouden kunnen hebben bij een Skype gesprek weten van deze mogelijkheid.
Opvoeding…….. tja. Iets waar ik laatste tijd veel mee geworsteld heb.
Ik ben opgevoed op een manier die eigenlijk niet zo goed bij mij past. In plaats van mijn eigen gevoel te volgen ben ik me gaan gedragen hoe ik dacht dat anderen mij graag wilden zien. Onlangs heb ik daarmee gebroken. Mijn niet ondersteunende patronen heb ik aangepast zodat ze wel goed voelen en bij mij passen. En in sommige dingen is dat heel duidelijk en in andere minder.
Wat de opvoeding van mijn zoon betreft doe ik het anders. Tenminste dat probeer ik en volgens mij gaat het redelijk goed. Ik geef hem heel bewust mee dat hij mag zijn wie hij is. Ook al is dat anders dan mama of papa. Hij mag de wereld anders ervaren. Hij mag zijn eigen keuzes maken en ik stimuleer dat ook heel erg. Ik leer hem dat als je boos bent op elkaar dat dat niet betekend dat je niet van elkaar houd (juist het tegendeel) maar dat je het gewoon niet met elkaar eens bent. Ontdek waar je blij van wordt. Ontdek wie je bent. Ontdek je grenzen. En ontdek hoe de wereld in elkaar zit. Daar maak je fouten in. Je veranderd en je past je eventueel aan maar dat heel bewust binnen jou (!) grenzen!
Opvoeding, cultuur, gemeenschap hebben allemaal invloed. Schuldvragen spelen hierin mee. Soms wordt er onterecht schuld bij je neergelegd en soms terecht. Een groot deel heeft te maken wie de schuld bij je neerlegt maar ook jijzelf bent degene die kan bepalen wat de impact is van deze ‘schuld”.
Een heel proces…….
sprankelende groet,
Ritska
Groot onderwerp, schuld, schaamte, verantwoordelijkheid. Wat is het een kunst om helder te kijken in het moment, wat werkelijk waar is. Het is mooi wat Anne schrijft – de bereidheid om 100% verantwoordelijkheid te nemen voor onze gedachten/woorden/daden opent het veld. Dan kan de ander spreken, dan kan ik horen. Dan kan er compassie zijn voor de pijn van de ander. Tegelijkertijd kan er compassie zijn voor mezelf. Want bijna altijd heb ik naar beste weten en vermogen gehandeld. Ik heb de ander pijn gedaan wellicht en als ik anders had kunnen handelen, had ik het anders gedaan. Maar mijn inzicht of vermogen reikte niet verder op dat moment. Ook kun je vaak niet weten wat de ander stoort of raakt. 100% Verantwoordelijkheid nemen, betekent dat ik dan toch niet in de verdediging hoef, om mijn eigen pijn te vermijden, maar dat ik oprecht kan luisteren naar de impact die ik heb gehad op een ander mens.
Zo heb ik mijn ouders kunnen vergeven waar zij tekortschoten. Zo kan ik mijn dochters werkelijk horen als ze mij vertellen waar ik tekort ben geschoten. Dat doet pijn en ik kan van harte wensen dat ik wijzer en sterker was geweest – bijvoorbeeld in de tijd van mijn scheiding. Maar dat was ik niet. Als ik bereid ben om dat te erkennen en om de pijn te erkennen die het mijn kinderen heeft gegeven, dan kunnen we samen verder, in contact.
Tot slot wil ik een uitleg van verantwoordelijkheid doorgeven die mij enorm heeft geholpen. Responsabiltiy – the ability to respond. In het Nederlands zou dat kunnen zijn: het vermogen om antwoord te geven (op de situatie). Dit haalt de zwaarte en de schuld er af. Je bent aanspreekbaar en van daaruit kan alles elk moment nieuw zijn.
Else, wat een prachtige en ontroerende aanvulling! Dank je wel.
Dit is helemaal de praktijk van het dagelijkse leven waarin zichtbaar wordt hoe het werkt.